ปรัมบานัน มรดกฮินดูแห่งชวากลาง

ที่มาภาพ:  https://commons.wikimedia.org/

          จันทิปรัมบานัน หรือปรัมบะนัน เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า จันทิโลโลจงกรัง เป็นจันทิในศาสนาฮินดูที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในศิลปะชวาภาคกลางตอนปลาย สร้างขึ้นในราชวงศ์สัญชัยซึ่งนับถือศาสนาฮินดู ในราวพุทธศตวรรษที่ 15 ตัวเทวาลัยนั้นสร้างขึ้นเมื่อราวปี พ.ศ. 1390 ภายหลังสร้างเสร็จได้ไม่นานก็ถูกทอดทิ้งและปล่อยให้ทรุดโทรมไปตามกาลเวลา จนเมื่อปี พ.ศ. 2461 จึงได้มีการเริ่มบูรณะขึ้นมา จนถึงปี พ.ศ. 2496 จึงแล้วเสร็จ

ที่มาภาพ:  https://www.airpano.com/

          เทวาลัยมีลักษณะแผนผังแบบมณฑล ประกอบด้วยจันทิขนาดเล็กจำนวน 224 หลัง โดยล้อมรอบกลุ่มเทวาลัยประธาน ซึ่งประกอบด้วยเทวาลัยจำนวน 8 หลัง โดยเทวาลัยประธานจำนวน 3 หลัง สร้างอุทิศให้กับตรีมูรติ อันได้แก่ เทวาลัยหลังกลางอุทิศให้กับพระศิวะ เทวาลัยหลังทิศเหนืออุทิศให้กับพระวิษณุ และเทวาลัยหลังทิศใต้อุทิศให้กับพระพรหม ส่วนเทวาลัยด้านหน้าอีก 3 หลังนั้นเป็นเทวาลัยที่สำหรับพาหนะของเทพเจ้าทั้งสาม อันได้แก่ โคนนทิ ครุฑ และหงส์ ตามลำดับ นอกจากนี้ยังมีเทวาลัยอีก 2 หลังเล็กขนาบทั้งสองด้าน เทวาลัยหลังเล็กนี้คงสร้างขึ้นเพื่ออุทิศให้กับพระสูรยะและพระจันทร์

ที่มาภาพ:  https://travel.thaiza.com/

          เทวาลัยพระศิวะที่จันทิปรัมบานัน ถือเป็นเทวาลัยที่มีขนาดใหญ่ที่สุด มีแผนผังกากบาทและมีห้องเล็กๆ จำนวน 5 ห้อง ซึ่งแสดงให้เห็นแผนผังที่สืบมาจากเทวาลัยในพุทธศาสนามหายานที่สร้างขึ้นในระยะร่วมสมัย อย่างไรก็ตาม เทวาลัยแห่งนี้ไม่ได้อุทิศห้องทั้งห้าให้กับพระธยานิพุทธเจ้า แต่กลับอุทิศให้กับเทพเจ้าในศาสนาฮินดูทั้งหมด อันได้แก่ ห้องกลางนั้นอุทิศให้กับพระศิวะ ด้านทิศใต้อุทิศให้กับพระอคัสตยะ ด้านตะวันตกอุทิศให้กับพระคเณศ และด้านทิศเหนืออุทิศให้กับนางมหิษาสูรมรรทนี

ที่มาภาพ:  https://travel.thaiza.com/

          นักโบราณคดีส่วนมากเชื่อว่า เทวาลัยฮินดูในระยะนี้ย่อมเกี่ยวข้องกับพิธีศพ กล่าวคือ เมื่อกษัตริย์สวรรคตและถวายพระเพลิงแล้ว พระอัฐิส่วนหนึ่งจะถูกโปรยลงทะเล ส่วนที่เหลือจะได้รับการบรรจุไว้ในผอบ และบรรจุไว้ใต้บานประติมากรรมเทพเจ้าผู้ที่เชื่อว่ากษัตริย์พระองค์นั้นจะเสด็จไปรวมด้วย ซึ่งเทวาลัยปรัมบานันก็อาจสร้างขึ้นเพื่อพิธีกรรมดังกล่าวนี้

ที่มาภาพ:  https://commons.wikimedia.org/

          ปัจจุบันจันทิปรัมบานันถูกยกย่องให้เป็นมรดกโลก โดยได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกในการประชุมคณะกรรมการมรดกโลกสมัยสามัญครั้งที่ 15 เมื่อปี พ.ศ. 2534 ภายใต้ชื่อ กลุ่มวัดปรัมบานัน และนับได้ว่าเป็นหนึ่งในศาสนสถานในศาสนาฮินดูที่ใหญ่ที่สุดในอุษาคเนย์ ด้วยตัววัดที่โดดเด่นด้านสถาปัตยกรรม และความใหญ่โตของปรางค์ซึ่งมีความสูงถึง 47 เมตร








แหล่งอ้างอิง

          ฐานข้อมูลศิลปกรรมในเอเซียอาคเนย์.  จันทิปรัมบะนัน. สืบค้นเมื่อ 22 ตุลาคม 2560 จาก http://art-in-sea.com/th/data/indonesia-art/
          ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินทร.  จันทิปรัมบะนัน. สืบค้นเมื่อ 22 ตุลาคม 2560 จาก http://www.sac.or.th/
          วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี.  ปรัมบานัน. สืบค้นเมื่อ 22 ตุลาคม 2560 จาก https://th.wikipedia.org/wiki/ปรัมบานัน